Đề án hợp nhất tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên; Đề án sắp xếp ĐVHC cấp xã của tỉnh Bắc Kạn năm 2025: Thành lập phường Bắc Kạn trên cơ sở hợp nhất phường Sông Cầu, phường Phùng Chí Kiên, xã Nông Thượng và phường Xuất Hóa
I. Đề án sáp nhập tỉnh Bắc Kạn với tỉnh Thái Nguyên
* Sự cần thiết hợp nhất tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên
Để tiếp tục thực hiện chủ trương của Đảng thì việc hợp nhất tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên là cần thiết để tinh gọn tổ chức bộ máy, giúp cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hơn; giúp tiết kiệm chi phí quản lý nhà nước, từ đó tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng đời sống của Nhân dân.
Về lịch sử, hai tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên đã từng hợp nhất thành 01 tỉnh có tên là tỉnh Bắc Thái (năm 1965). Đến năm 1997, tỉnh Bắc Kạn tái thành lập với 06 đơn vị hành chính cấp huyện.
Bên cạnh đó, việc hợp nhất tạo lợi thế to lớn về phát triển kinh tế – xã hội, tạo không gian và dư địa phát triển kinh tế – xã hội cho cả hai tỉnh.Tỉnh Thái Nguyên có thế mạnh về công nghiệp, y tế, giáo dục, đào tạo, tỉnh Bắc Kạn có lợi thế về tài nguyên rừng, khoáng sản, thủy điện, du lịch.
Việc hợp nhất tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên sẽ giúp hai tỉnh bổ trợ cho nhau, phân bổ nguồn lực hợp lý hơn, đầu tư cơ sở hạ tầng từ Thái Nguyên lên Bắc Kạn, thúc đẩy phát triển đồng đều, tạo thêm dư địa phát triển kinh tế – xã hội cho cả hai tỉnh. Đồng thời, sẽ hình thành một không gian phát triển thống nhất, kết hợp giữa thế mạnh công nghiệp – đô thị của Thái Nguyên với tiềm năng tài nguyên – sinh thái, nguồn lao động của tỉnh Bắc Kạn.
Tạo ra sự liên kết vùng và giao thông. Hai tỉnh có hệ thống giao thông kết nối tốt với nhau, giúp dễ dàng đi lại và vận chuyển hàng hóa. Việc hợp nhất sẽ tạo điều kiện thuận lợi để quy hoạch hạ tầng liên tỉnh hiệu quả hơn, thúc đẩy kết nối vùng.
Việc hợp nhất tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên có ý nghĩa quan trọng về an ninh, quốc phòng. Tỉnh Thái Nguyên là trung tâm quân sự quan trọng, nơi đặt trụ sở Bộ Tư lệnh Quân khu 1, Bắc Kạn có địa hình hiểm trở, từng là căn cứ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hiện nay tỉnh Bắc Kạn đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là vùng An toàn khu của Trung ương; việc hợp nhất thuận lợi cho xây dựng thế trận quân sự liên hoàn vững chắc trên địa bàn Quân khu 1 (đóng tại Thái Nguyên).
Hai tỉnh có nhiều nét văn hóa tương đồng, cả hai tỉnh đều có cộng đồng người Tày, Nùng chiếm tỷ lệ lớn, đồng thời đều chịu ảnh hưởng của văn hóa người Kinh (Việt) trong quá trình giao thoa văn hóa. Cả hai tỉnh đều gắn liền với căn cứ địa, thủ đô kháng chiến chống Pháp nên có nhiều di tích lịch sử và văn hóa cách mạng.
Việc hợp nhất là phù hợp với bối cảnh trong nước và xu hướng chung của thế giới: Nhiều hoạt động hành chính truyền thống đã được số hoá và triển khai thực hiện trên môi trường điện tử. Chuyển đổi số gắn với chuyển đổi quy trình giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến giúp giải quyết thủ tục hành chính không phụ thuộc vào ranh giới địa giới hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và bảo đảm hoạt động kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên.
* Về hiện trạng ĐVHC:
Tỉnh Bắc Kạn có diện tích tự nhiên 4.853,25 km2; quy mô dân số 365.318 người. Số đơn vị hành chính trực thuộc: 08 đơn vị gồm 01 thành phố, 07 huyện; có 108 xã, phường, thị trấn.
Tỉnh Thái Nguyên có diện tích tự nhiên 3.521,96 km2; quy mô dân số 1.434.171 người. Số đơn vị hành chính trực thuộc: 09 đơn vị (gồm 03 thành phố và 06 huyện); có 172 xã, phường, thị trấn
* Cụ thể phương án hợp nhất: Thành lập tỉnh Thái Nguyên trên cơ sở hợp nhất toàn bộ diện tích, dân số của tỉnh Bắc Kạn và toàn bộ diện tích, dân số của tỉnh Thái Nguyên. Việc thực hiện hợp nhất nguyên trạng địa giới hành chính như trên nhằm đảm bảo thuận lợi, tránh xáo trộn trong việc quản lý địa giới hành chính và kinh tế – xã hội hiện có của hai tỉnh.
– Cơ sở và lý do lựa chọn tên gọi là tỉnh Thái Nguyên sau hợp nhất.
Thứ nhất, kế thừa lịch sử, truyền thống lâu đời, tránh xáo trộn nhận diện hành chính.
Thứ hai, là thương hiệu mạnh, dễ nhận diện giúp tỉnh mới dễ dàng thu hút đầu tư. Thái Nguyên là thương hiệu kinh tế – công nghiệp, nông nghiệp nổi tiếng với các sản phẩm như chè Thái Nguyên; thủ phủ công nghiệp điện tử với Tập đoàn Samsung được biết đến rộng rãi trên thị trường quốc tế cũng như chuỗi cung ứng toàn cầu…
Thứ ba, tên Thái Nguyên đã quen thuộc với người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nếu chọn tên mới hoặc tên ghép (ví dụ: Bắc Thái), sẽ gây nhầm lẫn, khó nhận diện và có trên 10.500 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh sẽ phải điều chỉnh một số giấy tờ pháp lý. Giữ nguyên tên Thái Nguyên giúp tỉnh mới nhanh chóng ổn định, không mất công quảng bá lại, đảm bảo sự nhất quán về địa danh, hành chính.
Thứ tư, tiềm lực kinh tế mạnh, đóng vai trò động lực phát triển: Thái Nguyên có quy mô kinh tế GRDP năm 2024 đạt trên 165 nghìn tỷ đồng, đứng thứ 02/14 tỉnh trung du và miền núi phía bắc; thu ngân sách đạt trên 20.400 tỷ đồng, nằm trong top 20 của cả nước. Đặc biệt, Thái Nguyên là trung tâm công nghiệp lớn thu hút trên 220 dự án FDI còn hiệu lực với tổng số vốn đăng ký đạt gần 12 tỷ USD tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động và nguồn thu ngân sách ổn định sẽ đóng vai trò là đầu tàu, động lực tăng trưởng, phát triển của tỉnh mới.
Thứ năm, đảm bảo sự đồng thuận trong dân cư. Dân số tỉnh Thái Nguyên hiện tại chiếm gần 80% dân số dự kiến của tỉnh mới sau khi hợp nhất, tên gọi Thái Nguyên vẫn quen thuộc với cả hai bên, giúp tạo sự đồng thuận cao.
Thứ sáu, bảo đảm nguyên tắc sử dụng một trong các tên đã có, dễ nhận diện, ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ.
– Cơ sở và lý do lựa chọn trung tâm chính trị – hành chính tại tỉnh Thái Nguyên sau hợp nhất
Thứ nhất, kế thừa yếu tố lịch sử, truyền thống; tỉnh Bắc Thái cũ (bao gồm tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Bắc Kạn hiện nay) trong suốt thời gian tồn tại từ năm 1965 đến năm 1997 đều đặt trung tâm chính trị – hành chính tại thành phố Thái Nguyên.
Thứ hai, Thái Nguyên là một trong các trung tâm kinh tế, chính trị; cực tăng trưởng của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.
Thứ ba, Thái Nguyên có vị trí địa lý trung tâm, thuận lợi trong việc kết nối giao thông và liên kết vùng. Thành phố Thái Nguyên có vị trí trung tâm trong vùng trung du và miền núi phía Bắc, là cửa ngõ kết nối miền núi phía Bắc với đồng bằng Bắc Bộ, cách Thủ đô Hà Nội khoảng 75 km và có hạ tầng giao thông phát triển.
Thứ tư, Thái Nguyên đáp ứng các điều kiện, cơ sở vật chất và hạ tầng đô thị. Thành phố Thái Nguyên là đô thị loại I được định hướng phát triển theo mô hình đô thị thông minh, bền vững; là trung tâm giáo dục lớn của cả nước, hệ thống y tế cũng vượt trội với 21 bệnh viện. Việc bố trí trung tâm chính trị – hành chính của tỉnh mới tại thành phố Thái Nguyên và sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có góp phần tiết kiệm tối đa ngân sách nhà nước và các nguồn lực để tập trung cho đầu tư phát triển tỉnh mới trong tương lai.
Thứ năm, đáp ứng các điều kiện về quy hoạch và mở rộng không gian phát triển đô thị trong tương lai.
Với các nội dung nêu trên cho thấy, việc lựa chọn tên gọi và trung tâm chính trị – hành chính của tỉnh Thái Nguyên sau hợp nhất là hoàn toàn phù hợp, tối ưu về kết nối hạ tầng, đáp ứng yêu cầu vận hành ngay sau hợp nhất; đồng thời, làm tăng vị thế, chức năng, vai trò và điều kiện phát triển của Bắc Kạn sau hợp nhất và vẫn đảm bảo phát huy bản sắc riêng trong tỉnh mới.
Đơn vị hành chính tỉnh Thái Nguyên sau hợp nhất có diện tích tự nhiên là 8.375,21 km2 (đạt 104,69% so với tiêu chuẩn); quy mô dân số 1.799.489 người (đạt 199,94% so với tiêu chuẩn) và 92 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc (gồm 77 xã và 15 phường).
II. Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Bắc Kạn năm 2025: Thành lập phường Bắc Kạn trên cơ sở hợp nhất phường Sông Cầu, phường Phùng Chí Kiên, xã Nông Thượng và phường Xuất Hóa
Tỉnh Bắc Kạn hiện nay có 07 huyện, 01 thành phố với 108 xã, phường, thị trấn. Tuy nhiên, thực trạng các ĐVHC cấp xã của tỉnh Bắc Kạn không đồng đều về quy mô dân số và diện tích (một số ĐVHC có quy mô quá lớn, trong khi một số ĐVHC có quy mô quá nhỏ về dân số và diện tích) đã phát sinh một số bất cập như: Không gian phát triển bị chia cắt, gây ra nhiều khó khăn, cản trở trong công tác lập kế hoạch, quy hoạch dài hạn, định hướng phát triển kinhtế – xã hội; nguồn lực của Nhà nước cho phát triển kinh tế – xã hội bị phân tán,nhất là trong điều kiện Trung ương đang đẩy mạnh phân cấp, trao quyền tự chủ,tự chịu trách nhiệm cho chính quyền địa phương.
Vì vậy, việc sắp xếp lại các ĐVHC cấp xã trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn để tăng quy mô dân số, diện tích tự nhiên, nhằm góp phần tinh gọn tổ chức, bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị; tạo điều kiện tập trung khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế sẵn có; đảm bảo tiêu chuẩn ĐVHC theo quy định, việc xây dựng Đề án sắp xếp ĐVHC cấp xã của tỉnh Bắc Kạn năm 2025 là yêu cầu cấp thiết.
Kết quả: Trước khi sắp xếp, tỉnh Bắc Kạn có 108 ĐVHC cấp xã (gồm 95 xã, 06 phường, 07 thị trấn). Sau khi sắp xếp, tỉnh Bắc Kạn còn 37 ĐVHC cấp xã (gồm 35 xã, 02 phường); giảm 71 ĐVHC cấp xã (gồm 60 xã, 04 phường, 07 thị trấn), giảm 65,74%ĐVHC cấp xã hiện tại.
Về phương án sắp xếp, nội dung chủ yếu liên quan đến phường Sông Cầu. Cụ thể:
Thành lập phường Bắc Kạn trên cơ sở hợp nhất phường Sông Cầu, phường Phùng Chí Kiên, xã Nông Thượng và phường Xuất Hóa.
* Kết quả sau sắp xếp:
– Phường Bắc Kạn có: Diện tích tự nhiên 72 km2 (đạt 1.309% so với tiêu chuẩn); Quy mô dân số 25.387 người (đạt 169% so với tiêu chuẩn).
– Các ĐVHC cùng cấp liền kề gồm: Phường Đức Xuân, xã Phong Quang, xã Bạch Thông, xã Thanh Mai, xã Tân Kỳ, xã Cẩm Giàng (trong đó, phường Đức Xuân được hợp nhất từ phường Đức Xuân, phường Nguyễn Thị Minh Khai và phường Huyền Tụng; xã Phong Quang được hợp nhất từ xã Dương Quang và xã Đôn Phong; xã Bạch Thông được hợp nhất từ xã Đồng Thắng, xã Dương Phong và xã Quang Thuận; xã Thanh Mai được hợp nhất từ xã Thanh Vận, xã Thanh Mai và xã Mai Lạp; xã Tân Kỳ được hợp nhất từ xã Tân Sơn, xã Cao Kỳ và xã Hòa Mục; xã Cẩm Giàng được hợp nhất từ xã Quân Hà, xã Cẩm Giàng, xã Nguyên Phúc và xã Mỹ Thanh).
– Trụ sở làm việc tại trụ sở Thành ủy – HĐND – UBND thành phố Bắc Kạn (ĐVHC trước sắp xếp).
* Cơ sở và lý do của việc sắp xếp như trên:
– Có yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc tương đồng; có vị trí địa lý liền kề kết nối giao thông thuận lợi, phát huy tiềm năng, lợi thế, mở rộng không gian phát triển của địa phương.
– Tên gọi phường Bắc Kạn mục đích lưu giữ tên gọi của tỉnh Bắc Kạn.
– Lựa chọn đặt trụ sở tại trụ sở Thành ủy – HĐND – UBND thành phố Bắc Kạn (ĐVHC trước sắp xếp) do: Là trung tâm hành chính của thành phố Bắc Kạn hiện tại, là trung tâm hành chính của nhiều cơ quan tỉnh, được đầu tư hạ tầng kỹ thuật khá đồng bộ, thuận lợi cho việc đặt trung tâm của ĐVHC mới, tận dụng tối đa cơ sở vật chất, có trục đường giao thông thuận tiện, giúp cho người dân thuận lợi trong việc giao dịch với chính quyền cơ sở.
